In de wereld van startups spreken we non-stop over innovatie, snelheid en het streven naar excellentie en peak performance. Als Co-Founder van verschillende startups in de afgelopen 10 jaar, kan ik het wel weten. Achter die fantastische startup façade, echter, kan soms een toxische cultuur zitten, vooral in startups geleid door onervaren founders of management met een corporate achtergrond. Ze nemen dan praktijken over uit de corporate wereld die niet altijd passen in de dynamiek van een startup. 

In dit artikel wil ik mijn licht werpen op deze valkuilen en bespreken hoe we bij Canyon Clan heel praktisch ervoor zorgen dat we dit soort cultuur vermijden. Hou je maar vast, want dit wordt een leuke 😉.

Wat gebeurt er?

Laat ons eerst eens inzoomen op wat er specifiek gebeurt. Dit zal zonder twijfel meer dan één belletje doen rinkelen indien je al betrokken bent of was bij een startup.

Het is niet ongewoon dat startups, aangezien hun focus op snel succes, een cultuur ontwikkelen die nadelig is voor hun werknemers. Verschillende factoren dragen bij aan deze toxische werkomgevingen, zoals het negeren van mentale gezondheid, onrealistische verwachtingen en deadlines, en een gebrek aan begeleiding. Medewerkers worden vaak onder druk gezet om lange uren te maken, terwijl er weinig aandacht is voor welzijnsactiviteiten. Dat leidt tot stress, burn-out en een negatieve werksfeer. Ja, zelfs op de korte termijn.

Daarnaast worden werknemers dikwijls opgezadeld met onduidelijke of te brede verantwoordelijkheden zonder de juiste training of ondersteuning. Dit leidt tot frustratie, inefficiëntie en uiteindelijk een gebrek aan vertrouwen in het management. Een ander toxisch element is het micromanagement, waarbij leidinggevenden hun teams strikt controleren, wat creativiteit en autonomie ondermijnt.

De cultuur binnen sommige startups wordt verder negatief gemaakt door een onoverkomelijke hiërarchie en oneerlijke verdeling van beloningen, wat leidt tot wrok en personeelsverloop. Rivaliteit onder werknemers wordt aangemoedigd, wat de samenwerking lastig maakt, terwijl de schijn van een informele “startup cultuur” wordt gecreëerd die niet strookt met de strikte (soms corporate) realiteit. Er is ook dikwijls sprake van slechte communicatie en nep-transparantie, waarbij belangrijke beslissingen zonder input van het team worden genomen, wat onzekerheid en wantrouwen veroorzaakt.

Deze zaken vormen een toxische cocktail die niet alleen de productiviteit en het welzijn van werknemers ondermijnt, maar ook het korte- en langetermijnsucces van de startup als geheel in gevaar brengt. 

Waarom gebeurt dit?

Startups worden over het algemeen geprezen om hun flexibiliteit en hun vermogen om snel te schalen. Managers met een corporate achtergrond proberen deze voordelen te maximaliseren door de structuren en processen te implementeren die ze kennen uit grotere organisaties. Echter, deze managers brengen ook vaak een prestatiegerichte mentaliteit mee die in de corporate wereld gebruikelijk is, maar in een startup ronduit schadelijk is. Dat is het meer wel dan niet in de corporate wereld ook, maar dat terzijde.

Leiders die niet goed zijn getraind of onvoldoende ervaring hebben met het leiden van teams in een startupcontext, kunnen dus onbewust fouten maken in hun leiderschapsstijl, zoals overmatige controle, slechte communicatie, of het negeren van feedback.

Een startup wil snel resultaten behalen, dus worden werknemers vaak onder druk gezet om lange uren te maken en zichzelf uit te putten, alles onder het mom van “we zijn een startup”. Dit wordt gerechtvaardigd door de gedachte dat iedereen een aandeel heeft in het toekomstige succes van het bedrijf. Hierdoor ontstaat een cultuur waarin uitbuiting toegestaan wordt als onderdeel van de groeistrategie.

Daarnaast is het zo dat in de vroege fase van een startup de focus ligt op productontwikkeling en marktintroductie, waardoor de bedrijfscultuur ondergeschikt wordt aan deze doelen. Zo ontwikkelt de cultuur zich ongecontroleerd en slechte gewoonten en gedragspatronen worden ingebed zonder correctie. Er is vaak ook geen goed ontwikkelde HR-afdeling of duidelijke beleidsstructuur vanwege de vroege groeifase. 

Laat ons ook niet vergeten dat startups zich dikwijls onder enorme druk van investeerders en management bevinden om snel te groeien en marktaandeel te veroveren. Dit creëert een omgeving waarin alles gericht is op snelheid en resultaat. Het idee bestaat vaak dat werken bij een startup betekent dat iedereen moet “geven om te winnen”, wat dus vertaald wordt naar lange uren, multitasking, en een constante beschikbaarheid. Investeerders leggen dan een sterke nadruk op financiële prestaties en schaalbaarheid, wat de druk op het management nog meer vergroot om snelle resultaten te leveren. Dit leidt zonder twijfel tot de prioritering van winst boven welzijn. Het management kan en mag daardoor een cultuur bevorderen waarin alles draait om het behalen van kortetermijn doelen, ten koste van een gezonde werkcultuur en werknemerswelzijn.

Kanttekening: ik vind het hallucinant dat het legaal perfect mogelijk is om aan moderne slavernij te doen.

Waarom gaan werknemers hierin mee?

Een van de redenen waarom werknemers, freelancers, sympathisanten, adviseurs, founders en andere betrokkenen in zo’n cultuur blijven functioneren, is het aantrekkelijke pakket aan incentives dat dikwijls aangeboden wordt. Aandelenopties, bonussen en de belofte van toekomstige rijkdom houden werknemers aan boord, zelfs wanneer de werkomgeving ongezond is. Daar ben ik zelf trouwens ook schuldig aan geweest.

Laat ons ook niet vergeten dan de startupwereld enorm geromantiseerd wordt: het idee dat je veel kan leren, dat je deel uitmaakt van iets groots, dat je op weg bent om “de volgende grote stap” te zetten. Die perceptie trekt ambitieuze medewerkers aan die bereid zijn om offers te brengen.

Medewerkers zijn vaak bereid om slechte werkomstandigheden te accepteren in ruil voor de belofte van toekomstig succes, aandelenopties en rijkdom, en de kans om mee te groeien met het snelgroeiend bedrijf. Deze combinatie maakt het moeilijk voor werknemers om de realiteit onder ogen te zien en zich uit deze kutsituatie terug te trekken.

Hoe vermijden we dit bij Canyon Clan?

Het is volgens mij superbelangrijk dat bedrijven de besproken valkuilen vermijden door te investeren (want ja, het is een investering) in een gezonde, transparante en ondersteunende werkcultuur.

Bij Canyon Clan zijn we duurzaam vanaf de basis. Een belangrijke bestaansreden van ons bedrijf is namelijk om een cultuur te kunnen creëren waarbij we respect hebben voor onze medewerkers, adviseurs, investeerders, sympathisanten en klanten. We vermijden een toxische cultuur door een sterk alternatief te bieden volgens deze principes:

1. We moedigen een gezonde werk-privé balans aan en vermijden overwerk. We geloven dat goed uitgerust zijn essentieel is voor creativiteit en productiviteit. We geloven in flexibiliteit en in geven en nemen op een eerlijke manier.

2. In plaats van werknemers te verleiden met vage beloftes van toekomstige winsten, zijn we transparant over de groei en doelen van ons bedrijf. Onze medewerkers weten waar ze aan toe zijn en wat hun inspanningen betekenen voor het grotere geheel.

3. We creëren een inclusieve cultuur waar iedereen gehoord en gerespecteerd wordt. Dit betekent dat we openstaan voor feedback en kritiek, en dat we actief werken aan een omgeving waar iedereen zich veilig en gewaardeerd voelt. We plannen regelmatig één-op-één-gesprekken om problemen vroegtijdig te signaleren. 

4. We bevorderen persoonlijke groei voor wie daarvoor openstaat met individuele groeiplannen en toegang tot onze bibliotheek en trainingsmaterialen. Elk kwartaal vindt er een Insightful Clan Day plaats waarop we sprekers uitnodigen om ons team te komen verrijken en inspireren. 

5. Onze leiders zijn zich bewust van hun verantwoordelijkheid om een positieve en ondersteunende werkomgeving te bevorderen. We kiezen voor ethisch leiderschap dat niet enkel gefocust is op resultaten, maar ook op het welzijn van ons team.

6. We zijn duidelijk over deze kernwaarden en trekken ze door bij het maken van bedrijfsbeslissingen. Iedereen, inclusief het management, legt verantwoording af voor hun beslissingen. Zo blijft iedereen zich bewust van de impact van hun gedrag op onze bedrijfscultuur.

Fun fact: zelfs onze eigen medewerkers hebben al Google Reviews geplaatst over de fijne werkomgeving die we bieden. Dit gaat dus om meer dan mooie woorden, maar over concrete dagelijkse activiteiten.

Conclusie

Voila, dit is naar mijn mening hoe je een bedrijf wél duurzaam schaalt. 

Een toxische startupcultuur kan snel ontstaan als er geen aandacht wordt besteed aan de menselijke kant van het zakendoen. Bij Canyon Clan doen we er alles aan om deze valkuilen te vermijden door actief te waken over een cultuur van respect, transparantie en ethisch leiderschap. Dit is niet alleen beter voor onze betrokkenen, maar ook voor de snelle, duurzame groei van ons bedrijf. 

Ik zeg niet dat dit gemakkelijk is. Je onderneming ethisch en duurzaam runnen vraagt energie, brain power, focus en verdraagzaamheid, en dat alles bovenop alle andere operationele taken. Als management is het hiervoor ook nodig om regelmatig je ego aan de kant te schuiven om je organisatie op een duurzame manier te runnen. Maar wat je geeft, komt ook weer terug. Trust me 😉